Türk dünyasının kültürel zenginliğinde özel bir yere sahip olan Gagauzlar, gerek tarihsel serüvenleri gerekse coğrafi konumlarıyla dikkat çeken bir topluluktur. Gagauzların dili, edebiyatı ve folkloru yalnızca bir halkın kimliğini yansıtan unsurlar değil, aynı zamanda Türkoloji araştırmalarının temel kaynakları arasında yer almaktadır. Gagauz Dili ve Edebiyatı Üzerine Yazılar adlı bu eser, söz konusu kültürel mirası bilimsel bir bakış açısıyla ele alan değerli makaleleri bir araya getirerek okuyucuya sunmaktadır. Eserin editörlüğünü Kırklareli Üniversitesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümünden Prof. Dr. Bülent Hünerli yapmıştır.
Gagauz Dili ve Edebiyatı Üzerine Yazılar adlı eser, Gagauz Türkçesi ve kültürüne dair kapsamlı bir akademik panorama sunmaktadır. Kitapta, dilbilimden edebiyata, söz varlığından etnografik unsurlara kadar geniş bir yelpazede kaleme alınmış makaleler bir araya getirilmiştir. M. N. Guboglo’nun Codex Cumanicus ile Gagauz Türkçesi söz varlığını karşılaştıran çalışmasından başlayarak, Nevzat Özkan’ın Gagauz sözlü kültüründe Dede Korkut boylarını ele aldığı incelemesine kadar uzanan bu seçki, Türk dünyasının ortak kültür mirası ile Gagauz kimliğinin kesişim noktalarını ortaya koymaktadır.
Eserde ayrıca Gagauzca fonetik özellikler, sözlükçülük geleneği, günlük sözcük dağarcığı, edatlar ve bağlaçlar üzerine yapılan dilbilimsel çalışmaların yanı sıra, çocuk dergilerinde yer alan edebi ürünlerin söz varlığı, dokuma motifleri, deyim ve atasözleri, geleneksel el sanatları ve halk kültürü unsurları gibi konular da detaylı biçimde incelenmiştir. Türkiye’den ve farklı ülkelerden alanında uzman araştırmacıların katkılarıyla hazırlanan bu derleme, hem Gagauz Türkçesinin korunması hem de Türkoloji çalışmalarının zenginleşmesi açısından değerli bir kaynak niteliği taşımaktadır.
Eserde yer alan makaleler, doğrudan Gagauzların yaşamına ve Moldova-Gagauz Özerk Yeri’nin kültürel dünyasına ışık tutmaktadır. Azerbaycan, Moldova ve Türkiye’den araştırmacıların katkısıyla hazırlanan bu çalışma, toplam 18 telif ve çeviri akademik yazıyla Gagauz çalışmalarına önemli bir zenginlik kazandırmaktadır. Fonetik ve morfolojik incelemeler, Gagauzcanın Oğuz lehçeleri arasındaki konumunu, Kıpçak unsurlarıyla ilişkilerini ve Türkoloji içindeki yerini tartışmaya açarken; eserin edebiyat, kültür ve folklor odaklı makaleleri de ayrı bir değer taşımaktadır.
Çocuk dergilerindeki hikâyelerden modern romanlardaki halk kültürü unsurlarına kadar geniş bir yelpazeyi kapsayan bu incelemeler, Moldova-Gagauz Özerk Yeri’nin kültürel sürekliliğini gözler önüne sermekte; kitabı yalnızca dil araştırmalarına değil, aynı zamanda kimlik aktarımı ve kültürel bellek çalışmalarına da katkı sağlayan bir başvuru kaynağına dönüştürmektedir.
Bu eserin yayımlanmasında en büyük destekçilerden biri, T.C. Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) olmuştur. YTB, kuruluşundan bu yana Türk dünyasıyla ilişkilerin güçlendirilmesinde ve yurtdışındaki Türk topluluklarının akademik-kültürel çalışmalarının desteklenmesinde öncü bir rol üstlenmektedir. Moldova-Gagauz Özerk Yeri bağlamında sağladığı bu katkı, yalnızca maddi destekle sınırlı kalmamış; aynı zamanda kurumsal sahiplenme ve moral desteğiyle de süreci güçlendirmiştir. Kitabın yayımlanması, YTB’nin vizyonu sayesinde mümkün olmuş; böylece Gagauz dili ve edebiyatına dair bilimsel çalışmalar daha geniş bir okuyucu kitlesine ulaşma imkânı bulmuştur.
Prof. Dr. Bülent Hünerli Gagauz Türkleri
